Wil je direct naar het P'Art for Life programma? Klik dan hier

Achtergrond van onze aanpak

De stress-respons

Je beschikt over een uiterst verfijnd stressresponssysteem dat je helpt om te gaan met en te herstellen van spannende of uitdagende situaties. Verschillende neurale netwerken zorgen ervoor dat je belangrijke signalen op lichamelijk, emotioneel en cognitief niveau oppikt – allemaal essentieel voor je mentale en fysieke gezondheid.
Wanneer deze netwerken goed samenwerken, voel je je in balans en kun je op een flexibele, veerkrachtige manier omgaan met uiteenlopende situaties. Je kunt gebeurtenissen vanuit verschillende perspectieven bekijken, weloverwogen beslissingen nemen vanuit rust en bewustzijn, en creatief zijn in het vinden van innovatieve oplossingen. Zo ontwikkel je gezonde copingvaardigheden en benut je optimaal je eigen potentieel – in je persoonlijk leven, binnen je gezin én in je werk.

Chronische stress

Stress op zich is een gezonde reactie op een uitdaging. Het helpt je optimaal te reageren op een uitdaging. Neurowetenschappelijk onderzoek laat zien dat langdurige of chronische stress de samenwerking tussen deze neurale netwerken verstoort. Met name stressvolle situaties of gebeurtenissen die overweldigend zijn en waar je weinig controle over hebt, maar toch mee moet omgaan, kunnen je stressresponssysteem ontregelen. Je raakt uit balans.

​

Je kunt bijvoorbeeld slecht slapen en voortdurend vermoeid zijn; moeite hebben met geheugen, aandacht en concentratie; lichamelijke klachten ervaren zoals hoofdpijn, rugpijn of buikpijn; of last hebben van piekeren, angst, prikkelbaarheid of sombere gevoelens. Vaak probeer je de controle te herwinnen – met het tegenovergestelde effect. Overmatig nadenken, analyseren en piekeren nemen het over, waardoor je minder goed luistert naar lichamelijke en emotionele signalen. Je repertoire om met stress om te gaan verkleint en je veerkracht neemt af.

​

Dit beïnvloedt niet alleen hoe je als individu functioneert, maar ook hoe je presteert binnen je professionele rol en zelfs de dynamiek en cultuur van je team. Het is een recept voor burn-out.
Een ontregeld stressresponssysteem geldt bovendien als een belangrijke risicofactor voor uiteenlopende aandoeningen, waaronder depressie, angst- en slaapstoornissen, hart- en vaatziekten en immuun-gerelateerde ziekten. Steeds meer onderzoek erkent stressontregeling als een centrale risicofactor voor zowel mentale als lichamelijke aandoeningen in alle levensfasen.

Je stressrespons resetten: een neurowetenschappelijke en creatieve benadering

Het goede nieuws is dat je je stressresponssysteem kunt trainen, omdat de betrokken neurale netwerken veranderbaar zijn – ongeacht je leeftijd of huidige gezondheidstoestand. Dit vermogen tot verandering heet neuroplasticiteit.

​

Op basis van neurowetenschappelijke inzichten weten we drie belangrijke dingen:

​

1. Ervaring vormt het stressresponssysteem.
   De neurale netwerken van je stressresponssysteem worden deels genetisch bepaald, maar vooral gevormd door ervaring. Omdat die ervaringen voor ieder mens uniek zijn, is ook de ‘programmering’ van dit systeem voor iedereen anders. Dat verklaart waarom veerkracht van persoon tot persoon verschilt.

2. Praten of nadenken is niet genoeg.
   Deze neurale netwerken werken grotendeels op een onbewust, subcorticaal niveau. Dat betekent dat begrijpen waarom je doet wat je doet of voelt wat je voelt, op zichzelf geen blijvende verandering teweegbrengt. Integendeel – alleen praten of analyseren houdt je vaak binnen je comfortzone. Om deze netwerken structureel te veranderen, zijn ervaringsgerichte prikkels nodig – betekenisvolle ervaringen op lichamelijk, emotioneel en cognitief niveau. Zulke ervaringen inspireren, bewegen je en dagen uit. Ze helpen je uit je vaste patronen te stappen, nieuwe perspectieven te ontdekken en de automatische piloot te doorbreken. Zo train en reset je je stressresponssysteem.

3. Kunst is een krachtige en effectieve manier om dit te bereiken.
   In deze context gaat kunst maken niet over artistiek talent of technische vaardigheden. Kunst haalt je, bijna vanzelf, uit je comfortzone en activeert de neurale netwerken die betrokken zijn bij je stressrespons – op een niet-cognitief, niet-verbaal en grotendeels onbewust niveau. Het laat direct zien hoe je met spanning omgaat, waar je uitdagingen liggen, maar ook welke kwaliteiten en hulpbronnen je kunt inzetten.

​

Kunst werkt

Kunst maken is bovenal een ervaringsgerichte activiteit die de ontregeling van de stressrespons niet alleen zichtbaar en voelbaar maakt, maar ook hanteerbaar. Neurowetenschappelijk onderzoek (o.a. qEEG, fNIRS en MRI) tonen aan dat beeldend werken en muziek maken dezelfde neurale netwerken activeren die betrokken zijn bij de stressrespons.

• Op lichamelijk niveau verlaagt kunst maken het cortisolgehalte (het stresshormoon) en verhoogt het de hartslagvariabiliteit – een belangrijke gezondheidsindicator.

• Op emotioneel niveau vermindert het gevoelens van angst en spanning en bevordert het stemming en emotieregulatie.

• Op cognitief niveau versterkt het de executieve functies, zoals geheugen, concentratie en creatief probleemoplossend vermogen.

De beeldende en muzikale kunstvormen bieden een breed scala mogelijkheden die we inzetten in ons trainingsprogramma "P'Arts for Life" om het stressresponssysteem te resetten en te herstellen – met als doel ieders volledige potentieel duurzaam te ondersteunen.

​